1. Honeymoonfase versnellen & Isoleren
Bij de start van de relatie wordt geprobeerd het slachtoffer in te palmen en haar te verleiden om versneld
te gaan samenwonen of trouwen. Een controlerende partner zal proberen zijn partner af te sluiten van
vrienden en familie of het contact met hen te beperken, zodat je niet de ondersteuning krijgt die je nodig
hebt, bijvoorbeeld door:
• voor het gemak gedeelde telefoon- en sociale-media-accounts voorstellen;
• contact met de familie afhouden;
• foutieve informatie geven of leugens over de partner verzinnen tegen anderen;
• alle telefoongesprekken met familie en vrienden volgen
en de lijn verbreken als iemand probeert in te grijpen;
• de partner overtuigen dat haar familie niet om haar geeft en niet met haar wil praten;
• social media kanalen blokkeren, accounts opheffen.
2. Activiteiten volgen & digitale terreur
Dwangmatige controle kan zich ook uiten door:
• het huis (bijvoorbeeld ook slaapkamer en badkamer) te voorzien van camera’s of opnameapparatuur,
soms met behulp van tweerichtingsbewaking om de partner overdag thuis te spreken;
• tracking devices op mobiele telefoon of in auto (om bijvoorbeeld locatie te kunnen bepalen), al dan niet
met medeweten van de partner;
• bijvoorbeeld shaming op sociale media, het (al dan niet stiekem) bekijken van zoekgedrag, mails op internet
en social media (er bestaan bijvoorbeeld apps waarbij je ongezien kan inbreken op whatsapp), catfishing
(opmaken van vals profiel door eigen partner om bijvoorbeeld partner te kunnen beschuldigen van ontrouw);
• De boodschap van controle richting slachtoffer staat hiermee ook centraal. Vernedering wordt hierdoor
onderdeel van wat al een duidelijke grensovertreding is.
3. Autonomie beperken/ontzeggen en afhankelijkheid vergroten
dit kan zich uiten in:
Beperken van bewegingsvrijheid:
• niet toestaan dat je naar je werk of naar school gaat;
• het beperken van toegang tot vervoer;
• alle bewegingen volgen buitenshuis;
• toegang verkrijgen tot mobiele telefoon van de partner (en bijvoorbeeld ook wachtwoorden).
Het kan zich ook uiten door totale controle over de activiteiten in de thuissituatie, bijvoorbeeld het tijdstip
van eten tot de wijze waarop toiletpapier moet hangen.
Versterking van traditionele genderrollen
Door scherp onderscheid te maken tussen de man-vrouw rollen in de relatie kan een claim worden gelegd
op het kostwinnerschap om hierdoor de partner te dwingen om te zorgen voor het schoonmaken, koken
en kinderopvang.
Financiële controle
Het beheersen van financiën is een manier om iemands vrijheid en vermogen om de relatie te verlaten
te beperken. Financiële controle kan o.a. worden gedaan door:
• weinig geld beschikbaar te stellen, nauwelijks voldoende voor essentiële zaken, zoals
• voedsel of kleding;
• het beperken van toegang tot bankrekeningen;
• financiële middelen verbergen;
• voorkomen dat de partner over pasjes of creditcard beschikt;
• nauwlettend toezicht houden op de uitgaven.
Controle over gezondheid en lichaam
Dwingende controle kan ook gelden m.b.t. hoeveel de partner eet, slaapt of tijd doorbrengt in de badkamer.
Er kan bijvoorbeeld van de partner worden verlangd dat deze na elke maaltijd calorieën telt of dat deze zich aan een strikt trainingsregime houdt of welke –of hoeveel- medicatie mag worden ingenomen, verplicht medicatie nemen voor niet bestaande stoornis, en of de partner naar de dokter mag gaan.
4. Psychologische manipulatie (gaslighting)
De pleger is erop uit het slachtoffer mentaal te ontredderen. Dit probeert de pleger te bewerkstelligen
door bij het slachtoffer twijfel te zaaien aan het eigen gezonde verstand. De pleger zal de werkelijkheid
glashard ontkennen, of precies het tegendeel beweren van eerder door hem gedane uitspraken. Ze zullen
manipuleren, liegen om hun zin te krijgen en je ervan te overtuigen dat je ongelijk hebt.
5. Uitschelden, vernederen en bekritiseren
Kwaadaardige opmerkingen, scheldwoorden en frequente kritiek zijn allemaal vormen van pestgedrag
gericht op ondermijning van het zelfvertrouwen. Hierdoor heeft het slachtoffer de beleving onbelangrijk
te zijn en tekort te schieten.
6. Jaloezie en chantage
Jaloezie kan een uiting zijn van dwingende controle. Bijvoorbeeld klagen over de hoeveelheid tijd die met
familie en vrienden wordt doorgebracht, zowel online als offline. Dit is een manier om af te bouwen en het contact met de buitenwereld te minimaliseren, door het slachtoffer zich schuldig te laten voelen. Tevens kan de pleger zijn partner chanteren en zo dwingen om handelingen te doen of na te laten.
(bron: factsheet: Geweld hoort nergens thuis, intieme terreur, 1 december 2021)
